امنیت سایبری در عصر اینترنت اشیا

اینترنت اشیا (IoT) به سرعت دنیای ما را متحول کرده و میلیاردها دستگاه – از ترموستات‌های هوشمند و ردیاب‌های تناسب اندام پوشیدنی گرفته تا حسگرهای صنعتی و وسایل نقلیه خودران – را به اینترنت متصل کرده است. اگرچه این ارتباط متقابل، راحتی و کارایی بی‌سابقه‌ای را ارائه می‌دهد، اما سطح حمله به طور چشمگیری گسترش یافته‌ای را برای مجرمان سایبری فراهم می‌کند. این مقاله به بررسی چالش‌های منحصر به فرد امنیت سایبری ناشی از اینترنت اشیا، بررسی آسیب‌پذیری‌های بالقوه و ارائه راهکارهایی برای کاهش خطرات می‌پردازد.

رشد انفجاری اینترنت اشیا و پیامدهای امنیتی آن

مقیاس عظیم رشد اینترنت اشیا سرسام‌آور است. تخمین‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۳۰ میلیارد دستگاه اینترنت اشیا در سراسر جهان به هم متصل خواهند بود. این افزایش نمایی فقط مربوط به تلفن‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها نیست؛ بلکه مربوط به اشیاء روزمره‌ای است که به اینترنت متصل می‌شوند. این تکثیر، شبکه‌ای پیچیده از سیستم‌های به هم پیوسته ایجاد می‌کند که هر کدام به طور بالقوه می‌توانند نقطه ورود عوامل مخرب باشند.

• اندازه بازار: پیش‌بینی می‌شود بازار جهانی اینترنت اشیا تا سال ۲۰۲۵ به ۱.۱ تریلیون دلار برسد.
• تنوع دستگاه‌ها: دستگاه‌های اینترنت اشیا از حسگرهای ساده تا ماشین‌آلات صنعتی پیچیده را شامل می‌شوند که هر کدام سطوح امنیتی متفاوتی دارند.
• حجم داده‌ها: دستگاه‌های اینترنت اشیا حجم عظیمی از داده‌ها را تولید می‌کنند و همین امر آنها را به اهداف جذابی برای نقض داده‌ها تبدیل می‌کند.

آسیب‌پذیری‌های کلیدی در دستگاه‌های اینترنت اشیا

دستگاه‌های اینترنت اشیا اغلب به دلیل ترکیبی از عوامل، از جمله فشار هزینه، چرخه‌های توسعه شتاب‌زده و فقدان تخصص امنیتی در بین تولیدکنندگان، از کاستی‌های امنیتی قابل توجهی رنج می‌برند. در اینجا به برخی از آسیب‌پذیری‌های رایج اشاره می‌کنیم:

رمزهای عبور ضعیف و اعتبارنامه‌های پیش‌فرض

بسیاری از دستگاه‌های اینترنت اشیا با رمزهای عبور پیش‌فرض عرضه می‌شوند که کاربران به ندرت آنها را تغییر می‌دهند. این یک آسیب‌پذیری بحرانی است، زیرا مهاجمان می‌توانند به راحتی از این اعتبارنامه‌های شناخته شده برای دسترسی به دستگاه و احتمالاً کل شبکه سوءاستفاده کنند.

عدم رمزگذاری

رمزگذاری ناکافی یا عدم وجود رمزگذاری برای داده‌های منتقل شده بین دستگاه‌ها و فضای ابری، اطلاعات حساس را در معرض رهگیری و استراق سمع قرار می‌دهد. این امر به ویژه برای دستگاه‌هایی که با داده‌های سلامت شخصی یا اطلاعات مالی سروکار دارند، نگران‌کننده است.

آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری و مشکلات وصله‌گذاری

مانند هر نرم‌افزاری، دستگاه‌های اینترنت اشیا مستعد ابتلا به اشکالات و آسیب‌پذیری‌ها هستند. با این حال، بسیاری از تولیدکنندگان در ارائه به‌روزرسانی‌ها یا وصله‌های امنیتی منظم کوتاهی می‌کنند و این امر باعث می‌شود دستگاه‌ها برای مدت طولانی در معرض سوءاستفاده‌های شناخته‌شده قرار گیرند. این اغلب به دلیل منابع محدود تولیدکنندگان کوچک‌تر یا پیچیدگی به‌روزرسانی دستگاه‌های مستقر در مکان‌های دورافتاده است.

پروتکل‌های ارتباطی ناامن

برخی از دستگاه‌های اینترنت اشیا از پروتکل‌های ارتباطی قدیمی یا ناامن استفاده می‌کنند که آنها را در برابر حملات مرد میانی و سایر اشکال رهگیری آسیب‌پذیر می‌کند.

نگرانی‌های امنیت فیزیکی

اگرچه اغلب نادیده گرفته می‌شود، دسترسی فیزیکی به یک دستگاه اینترنت اشیا می‌تواند امنیت آن را نیز به خطر بیندازد. دستکاری سخت‌افزار می‌تواند به مهاجمان اجازه دهد تا داده‌های حساس را استخراج کنند یا عملکرد دستگاه را دستکاری کنند.

مطالعات موردی نقض‌های امنیتی اینترنت اشیا

عواقب نقص‌های امنیتی اینترنت اشیا می‌تواند شدید باشد. در اینجا چند نمونه قابل توجه آورده شده است:

• بات‌نت میرای (۲۰۱۶): این حمله‌ی بدنام از اطلاعات پیش‌فرض صدها هزار دستگاه اینترنت اشیا (عمدتاً دوربین‌های IP و DVRها) برای ایجاد یک بات‌نت عظیم استفاده کرد که حملات انکار سرویس توزیع‌شده (DDoS) را علیه وب‌سایت‌های بزرگی مانند توییتر و اسپاتیفای آغاز می‌کرد.
• هک جیپ چروکی (۲۰۱۵): محققان نشان دادند که چگونه می‌توانند با سوءاستفاده از آسیب‌پذیری‌های سیستم اطلاعات سرگرمی متصل خودرو، ویژگی‌های جیپ چروکی، از جمله فرمان، ترمز و گیربکس را از راه دور کنترل کنند. این موضوع خطرات بالقوه وسایل نقلیه متصل را برجسته کرد.
• هک مانیتور کودک: گزارش‌های متعددی مبنی بر دسترسی هکرها به مانیتورهای کودک منتشر شده است که به آنها اجازه می‌دهد از خانواده‌ها استراق سمع کنند و حتی با کودکان صحبت کنند.

راهکارهایی برای کاهش خطرات امنیتی اینترنت اشیا

پرداختن به چالش‌های امنیت سایبری اینترنت اشیا نیازمند رویکردی چندوجهی است که تولیدکنندگان، کاربران و سیاست‌گذاران را درگیر کند.

برای تولیدکنندگان:

• امنیت از طریق طراحی: ملاحظات امنیتی را در هر مرحله از چرخه عمر توسعه دستگاه ادغام کنید.
• به‌روزرسانی‌های بوت امن و میان‌افزار: سازوکارهای بوت امن را برای جلوگیری از اجرای میان‌افزار غیرمجاز پیاده‌سازی کنید و به‌روزرسانی‌های منظم و خودکار میان‌افزار را ارائه دهید.
• احراز هویت قوی: سیاست‌های رمز عبور قوی و احراز هویت چند عاملی را اعمال کنید.
• رمزگذاری داده‌ها: داده‌ها را هم در حین انتقال و هم در حالت سکون رمزگذاری کنید.
• برنامه‌های افشای آسیب‌پذیری: برنامه‌هایی ایجاد کنید که محققان امنیتی را تشویق کند تا آسیب‌پذیری‌ها را مسئولانه گزارش دهند.

برای کاربران:

• تغییر رمزهای عبور پیش‌فرض: فوراً رمزهای عبور پیش‌فرض را در تمام دستگاه‌های اینترنت اشیا تغییر دهید.
• دستگاه‌ها را به‌روز نگه دارید: مرتباً میان‌افزار و نرم‌افزار دستگاه را به‌روزرسانی کنید.
• شبکه خود را بخش‌بندی کنید: دستگاه‌های اینترنت اشیا را در یک بخش شبکه جداگانه ایزوله کنید تا تأثیر نقض احتمالی را محدود کنید.
• به مجوزها توجه داشته باشید: مجوزهای اعطا شده به برنامه‌های اینترنت اشیا را بررسی و محدود کنید.
• قبل از خرید، در مورد دستگاه‌ها تحقیق کنید: قبل از خرید یک دستگاه اینترنت اشیا، اعتبار امنیتی سازنده را در نظر بگیرید.

برای سیاست‌گذاران:

• ایجاد استانداردهای امنیتی: حداقل استانداردهای امنیتی را برای دستگاه‌های اینترنت اشیا تدوین و اجرا کنید.
• ارتقای آگاهی در مورد امنیت سایبری: مصرف‌کنندگان را در مورد خطرات مرتبط با دستگاه‌های اینترنت اشیا آموزش دهید.
• ایجاد انگیزه برای شیوه‌های توسعه امن: ارائه مشوق‌هایی برای تولیدکنندگان جهت اتخاذ شیوه‌های توسعه امن.

آینده امنیت اینترنت اشیا

همزمان با تکامل اینترنت اشیا، تهدیدات امنیت سایبری که با آن مواجه است نیز افزایش می‌یابد. فناوری‌های نوظهور مانند بلاکچین و هوش مصنوعی، راه‌حل‌های امیدوارکننده‌ای برای افزایش امنیت اینترنت اشیا ارائه می‌دهند.

بلاکچین می‌تواند برای ایمن‌سازی هویت دستگاه‌ها و یکپارچگی داده‌ها مورد استفاده قرار گیرد، در حالی که هوش مصنوعی می‌تواند برای شناسایی و پاسخ به تهدیدات در زمان واقعی مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، هوشیاری و همکاری مداوم بین ذینفعان برای اطمینان از اینکه مزایای اینترنت اشیا تحت الشعاع خطرات امنیتی آن قرار نمی‌گیرد، ضروری است.

نتیجه‌گیری

اینترنت اشیا هم فرصت‌های باورنکردنی و هم چالش‌های قابل توجه امنیت سایبری را ارائه می‌دهد. گسترش سریع دستگاه‌های متصل، سطح حمله گسترده و پیچیده‌ای را ایجاد کرده است که اولویت‌بندی امنیت در هر سطح – از طراحی و ساخت دستگاه گرفته تا رفتار کاربر و توسعه سیاست‌ها – را بسیار مهم می‌کند.

با درک آسیب‌پذیری‌ها، درس گرفتن از نقض‌های گذشته و اجرای استراتژی‌های کاهش قوی، می‌توانیم از قدرت اینترنت اشیا بهره ببریم و در عین حال خطرات را به حداقل برسانیم. یک رویکرد پیشگیرانه و مشارکتی برای ایمن‌سازی این دنیای به طور فزاینده به هم پیوسته بسیار مهم است.